De herberg is een ruimte vol geluiden. Een ontmoetingsplaats. Er zijn daar altijd wel mensen. Maar of die mensen elkaar ook echt ontmoeten: dat is nog maar de vraag. Het is een ruimte met zijn eigen spelregels: het moet er wel gezellig zijn! Wie daar komt moet wel meedoen, en de stemming die er heerst niet verstoren. Eten, drinken en vrolijk zijn: dat is het motto. Alsjeblieft niet al te serieus en niet teveel diepzinnigheid. De herberg is de wereld van de levensgenieters: die vind je daar. Voor gesomber is daar geen plaats. Is dat een leefwereld waarin ik me thuisvoel?

Het open veld is een plaats waar het bestaan altijd bedreigd is: de duisternis is ondoordringbaar. Het leven op het open veld is hard, en vol risico's. Herders zijn altijd op hun hoede: het zijn degenen die maar al te goed beseffen, hoe kwetsbaar het bestaan is. Herders hebben doorgaans ook geen vaste woon- of verblijfplaats. Ze zijn eigenlijk altijd onderweg: hopend op de kleine wondertjes..., maar ook bedacht op tegenslag: omdat je het leven nu eenmaal niet naar je hand kunt zetten. Mensen, die het leven zo ervaren leven eigenlijk voortdurend met een zekere angst, dat het noodlot kan toeslaan. Herkennen we daarin iets van ons eigen leven?

Er is een groot contrast: tussen de herberg met alle rumoer, en de vaak opgeklopte vrolijkheid, waar het leven goed heet te zijn..., en het bedreigde bestaan in het open veld onder de nachtelijke hemel, waar een mens geluk moet hebben.

En dan is daar nog die derde levenssfeer: de ruimte in de stal. Wat zou dat voor een ruimte zijn? Er is daar enige beschutting. Maar veel is het niet. En er zijn dieren: een os en een ezel, waarover Jesaja ooit heeft gezegd dat die dieren in elk geval hun meester herkennen. De stal verwijst naar het godshuis: een ruimte vol mysterie en vol verwijzingen.
Voorop de liturgie kunt U zien hoe een vroom kunstenaar, de stal heeft uitgebeeld: het kind in de kribbe is niet echt een kind, en de kribbe zelf is tegelijkertijd een open graf. De doeken waarin het kind gewikkeld is zijn tegelijkertijd de doeken waarin het dode lichaam gewikkeld zal worden. Zo is de stal een ruimte vol verwijzingen.
De stal is een ruimte met een heel eigen betekeniswereld: een ruimte waarin verwezen wordt naar de hoogte en de diepte van het bestaan. Is dat de wereld zoals wij die ervaren?

De diepste betekenis van elke religie bestaat erin een mens tot het punt te brengen waar hij begrijpt, dat niemand zichzelf kan redden. En dat is ook de boodschap van Kerst: "God zal ons redden" is zijn naam. "God zal ons redden" zou de naam kunnen zijn van elk mensenkind.

Of we ons werkelijk in deze wereld thuis kunnen voelen hangt af van de vraag of we kunnen leven uit vertrouwen als er nog niets is om op te vertrouwen. Of we het aandurven om de leevensweg te gaan, zonder enig houvast. Is dat te doen? Kan een mens dat aan?
Het grootste wonder van mens-zijn is dat er altijd mensen zijn geweest die konden vertrouwen op bronnen van een mysterieuze kracht die diep in de mens zijn aangelegd. En vraag niet waaruit die bestaan...

Hebt U wel eens in een diepe crisis verkeerd? Waarin niets meer werkt? Waarin alles wat je probeert vergeefs is? Wat doe je dan? Ik denk dat een mens vaak pas dan raakt aan zijn/haar diepste geheim: dat er dan soms ineens iets kan ontstaan van overgave, van berusting, van toewijding, van zekerheid dat een mens het bestaan aankan; op zo'n moment wordt de wereld als bij toverslag een huis waarin de mens - ondanks alles - vrede kan vinden, en zich ook werkelijk thuis kan voelen. Waarin uit het diepste van onze ziel zoiets opklinkt als: vrees niet! In jou heb ik een welbehagen. Je gaat de weg niet alleen. Ik laat jou niet vallen; mijn engelen zullen je, als het erop aankomt, op handen dragen...

De stal is de ruimte waarin Gods Geest rondgaat: wie daar verblijft hoeft niet te leven in angst; daar hoeft ook niemand te leven in een opgeklopte vrolijkheid; wie daar leeft mag zich geborgen weten door het diepste mysterie van het leven: het enige dat ons bestaan rechtvaardigt is het feit dat we er zijn, en dat we er zijn voor elkaar. We hoeven onszelf niet te redden, maar we mogen en moeten vertrouwen op het wonder van de Geest van Liefde, juist als alles ons uit handen valt.

"God zal ons redden" is zijn naam.

DE LEZINGEN:

Brief van Paulus aan Titus, III:4-8

Maar de goedheid en mensenliefde van God onze Heiland is op aarde verschenen, en hij heeft ons gered, niet omdat wij iets goeds gedaan zouden hebben, maar alleen omdat hij barmhartig is. Hij heeft ons gered door het bad van wedergeboorte en vernieuwing door de heilige Geest. Want hij heeft de Geest overvloedig over ons uitgestort door Jezus Christus onze Heiland. Zo zijn wij door zijn genade gerechtvaardigd en erfgenamen geworden van het eeuwige leven waar onze hoop op gericht is. Op dit woord kunt ge bouwen, en ik wil dat ge moedig voor uw overtuiging uitkomt.
Evangelie volgens Lucas, II:1-20

In die dagen kwam er een besluit van keizer Augustus, dat er een volkstelling moest gehouden worden in zijn rijk. Deze volkstelling had voor het eerst plaats toen Quirinius landvoogd van Syrië was. Allen gingen op reis, ieder naar zijn eigen stad, om zich te laten inschrijven. Ook Jozef trok op en omdat hij behoorde tot het huis en het geslacht van David ging hij van Galilea, uit de stad Nazareth naar Judea, naar de stad van David, Bethlehem geheten, om zich te laten inschrijven, samen met Maria, zijn verloofde, die zwanger was. Terwijl zij daar verbleven, brak het uur aan waarop zij moeder zou worden; zij bracht haar zoon ter wereld, haar eerstgeborene, wikkelde hem in doeken, en legde hem neer in een kribbe, omdat er voor hen geen plaats was in de herberg.
In de omgeving bevonden zich herders, die in het open veld gedurende de nacht hun kudden bewaakten. Plotseling stond een engel des Heren voor hen en zij werden omstraald door de glorie des Heren, zodat zij door grote vrees werden bevangen. Maar de engel sprak tot hen: "Vreest niet, want zie, ik verkondig u een vreugdevolle boodschap die bestemd is voor het hele volk. Heden is u een Redder geboren, Christus de Heer, in de stad van David. En dit zal voor u een teken zijn: gij zult het pasgeboren kind vinden, in doeken gewikkeld en liggend in een kribbe". Opeens voegde zich bij de engel een hemelse heerschare; zij verheerlijkten God met de woorden: "Eer aan God in de hoge, en op aarde vrede onder mensen van zijn welbehagen".
Zodra de engelen weer van hen waren heengegaan naar de hemel zeiden de herders tot elkaar: "Komt, laten we naar Bethlehem gaan om te zien wat er gebeurd is en wat de Heer ons heeft bekend gemaakt." Ze haastten zich erheen en vonden Maria en Jozef en het pasgeboren kind, dat in de kribbe lag.
Toen ze dit gezien hadden, maakten ze bekend wat hun over dit kind was gezegd. Allen die het hoorden stonden verwonderd over hetgeen de herders hun verhaalden. Maria bewaarde al deze woorden in haar hart en overwoog ze bij zichzelf. De herders keerden terug, terwijl ze God verheerlijkten en loofden om alles wat ze gehoord en gezien hadden; het was juist zoals hun gezegd was.

Terug naar het begin van deze pagina

Reactie? Zend een E-mail

Terug naar de inhoudsopgave preken

Terug naar de INDEXPAGINA VAN DE WEBSITE

© A.E.J. Kaal, 2003.