De dansende mens, die de verbinding vormt tussen hemel en aarde, mag zich beschermd mag weten door de palm van Gods hand Aan Hebreeuwse letters wordt wel een mystieke betekenis toegekend. Hier de betekenis van de letter 'mem', die op zichzelf 'water' betekent en oorsprong is van het leven.

DE TOEKOMST VAN DE KERK (2)

In de jaren zestig van de vorige eeuw zijn er over de toekomst van de kerk ook profetische woorden gesproken door Karl Rahner - destijds een bekend Rooms Katholiek theoloog. Karl Rahner werd tijdens het 2de Vatikaanse Concilie door paus Johannes XXIII benoemd tot 'peritus' (ervaringsdeskundige). Hij voorzag dat de kerk als gezags- en machtstructuur binnen de samenleving zijn langste tijd gehad had. Zo schreef hij:

'Der Fromme von morgen wird ein "Mystiker" sein, einer der etwas "erfahren" hat, oder er wird nicht mehr sein, weil die Frommigkeit von morgen nicht mehr durch die im voraus zu einer personalen Erfahrung und Entscheidung einstimmige selbstverständige öffentliche überzeugung und religiöse Sitte aller mitgetragen wird, die bisher übliche religiöse Erziehung also nur noch eine sehr secundäre Dressur für das religiöse Institutionelle sein kann. Die Mystagogie muss von der angenommenen Erfahrung der Verwiesenheit der Menschen auf Gott hin das richtige "Gottesbild" vermitteln, die Erfahrung, dass des Menschen Grund der Abgrund ist; dass Gott wesentlich der Unbegreifliche Abgrund ist; dass seine Unbegreiflichkeit wächst und nicht abnimmt, je richtiger Gott verstanden wird, je näher uns seine ihn selbst mitteilende Liebe kommt.'

(In andere woorden:
Wil er in de toekomst nog sprake zijn van vroomheid, dan zal die vroomheid gebaseerd moeten zijn op eigen 'ervaring'. En niet meer op ervaring of een beslissing die gedragen wordt door een algemeen geaccepteerde en openlijk uitgedragen overtuiging, leer of religieuse traditie. De tijd dat 'geloofsopvoeding' als een vorm van 'dressuur' de basis kan vormen voor de kerk loopt ten einde. Daarom zal de vrome in de toekomst zal ofwel een 'mysticus' zijn of hij zal niet meer bestaan.
Om mensen deel te laten krijgen aan het soort ervaring, waar het hier om gaat, zijn mystagogen nodig. De mystagogie heeft als taak om de mens te bevrijden van het gevoel, dat we los zijn geraakt van God; en heeft tot taak de mens in te wijden in het mysterie van ons bestaan, hem weer bewust te maken van de dragende grond van het bestaan die in wezen een diepe afgrond is: onbegrijpelijker naar de mate mate het dieper tot het besef van mensen doordringt waar dit Godsbeeld uit opkomt: de zichzelf meedelende liefde voor mensen - een onbegrijpelijk mysterie dat nog onbegrijpelijker wordt naarmate dit intenser wordt ervaren.)

Het woord 'ervaring' is voor Rahner een sleutelbegrip. Om wat voor een soort ervaring gaat het hem? We spreken vaak over ervaring in de zin van 'ik was er zelf bij; ik heb dat meegemaakt'. Maar het gaat bij Rahner toch om iets anders. Het is hem te doen om de diepe ervaring die iemand opdoet wanneer hij ergens doorheen gaat. Engelsen spreken over 'experience', een woord dat is afgeleid uit het latijn: ex-per-ire.; ergens helemaal doorheen gaan. Om ergens doorheen te kunnen gaan moet iemand eerst op weg gaan; iets achter zich laten; zoals Abraham. Jezelf toevertrouwen aan de toekomst - wat op je toekomt.

Fransen hebben voor de toekomst twee woorden: le futur en l'avenir. Le futur is de toekomst zoals we ons die denken; maar het loopt in het leven vaak anders dan we denken; dingen pakken soms heel anders uit. Ook mensen kunnen zich soms van een andere kant laten zien dan we verwachtten; ja, de mens kan zich soms zelfs verbazen over zichzelf. l'Avenir heeft betrekking op het onverwachte, op de toekomst zoals die op ons toekomt.

Martin Buber schreef ooit: 'Er zijn mensen die God zoeken; maar God hoef je niet te zoeken. God kun je overal ontmoeten. Want God laat zich vinden in alles: wanneer je maar de openheid van geest hebt om uit te zien naar de werkelijke ontmoeting. Daarvoor is het nodig om wat vertrouwd is achter je te laten'. Edward Schillebeeckx moet een vergelijkbare gedachtegang hebben gehad toen hij een van zijn boeken de titel gaf: 'God is alle dagen nieuw'.

Ervaring als 'ergens doorheen gaan' veronderstelt ook dat de mens op enig moment gedesoriënteerd raakt; wie op weg gaat kan onderweg gemakkelijk verdwalen en zijn gevoel voor richting verliezen; dat maakt onzeker en is soms ook beangstigend. Maar wie de beproevingen van de levensweg doorstaat mag zich een ervaringsdeskundige noemen, iemand met levenservaring: hij weet waarover hij praat.

De ervaring waar het Rahner om te doen is en waar volgens hem ware vroomheid op is gebaseerd is ervaring met het raadsel van de werkelijkheid, op een bewust beleven van het eigen wonder er te zijn. Een mens weet pas wat 'leven' betekent wanneer hij uitstaan naar het nieuwe, het verrassende dat zich elk moment kan manifesteren. Zulke ervaringen impliceren ook dat de mens steeds opnieuw betrokken is bij een wordingsproces dat ooit begon en ergens heengaat, maar waar de mens noch het begin noch het einde van kent. Wie deze scheppende momenten bewust ervaart wordt ook bescheiden: al was het maar omdat zoiemand ervan doordrongen raakt dat zelfs het eigen leven niet maakbaar is, maar steeds als een geschenk wordt ontvangen - op momenten waarop tijd en eeuwigheid elkaar raken.

De kerk heeft alleen dan toekomst wanneer mensen herontdekken dat zij samen deel uitmaken van een groot mysterie en dat er alle reden is voor meditatie, gebed en liturgie.