Ikonen zijn, behalve in de kerken, ook te vinden in de huizen van Oosters Ortodoxe Christenen. Je zou zelfs kunnen zeggen, dat voor veel gelovigen geldt, dat aan een huis iets ontbreekt wanneer een ikonenhoek daarin ontbreekt. De ikonenhoek maakt de ruimte tot een plek die uitgenodigt om ontvankelijk te worden voor de vragen rond het bestaan; zo ontstaat een plaats waar de mens op adem kan komen en stil kan worden voor gebed, een plaats van ontmoeting met een geestelijke wereld, die uitstijgt boven het alledaagse en verder reikt dan het hier en nu: het is de plaats van ontmoeting met hen die ons een naam gaven nog voor wij konden praten, wier namen wij nog kennen en die voortleven in onze herinnering.

Wat vind je concreet, in zo'n ikonenhoek:
- naamikonen: ieder kind krijgt, bij zijn doop de ikoon van zijn/haar naamheilige
- een ikoon van de Moeder Gods: iedere jonge vrouw krijgt, wanneer ze het ouderlijk huis verlaat, een ikoon mee van de Moeder Gods
- een ikoon van de tronende Christus, Jezus koning, Pantokrator: dat is de ikoon van de verhoogde Christus, die troont ter rechterzijde van de Vader; iedere man, die het ouderlijk huis verlaat, krijgt deze ikoon mee.
- soms krijgen kinderen bij hun huwelijk ikonen van de
naamheiligen van hun ouders: als je dan je ouders al niet vereert, dan toch in elk geval hun naamheiligen!

De ikonen worden niet aanbeden, maar vereerd: in de paastijd is elke ikoon getooid met een takje groen, als teken van het feit dat de dood niet het einde is. Meestal zijn het buxus-takjes, die dienst doen totdat het Pinksteren is.

De ikonen worden gegroet: voor de gelovigen is de ikoon ook teken van een zekere nabijheid. Ooit kwam ik, reizend met een gezelschap door de Sinaïwoestijn, bij het graf van Mirjam; de chauffeur van de bus zei toen, enigszins verwijtend: "Dat had je me wel eens wat eerder mogen zeggen, want dan had ik een bloemetje voor haar meegenomen!" Zo concreet hebben de mensen die er waren een plaats in het leven van vandaag de dag. Daarom kom je niet zomaar binnen in een ruimte waarin zich ikonen bevinden: een eerbiedige groet is niet meer dan wat zij mogen verwachten.

Aan ikonen worden ook krachten toegeschreven. Daarover doen wonderlijke verhalen de ronde. Eén enkel voorbeeld: toen enige jaren geleden het "witte huis" in Moskou werd omsingeld, en een volksoproer dreigde, is in goed overleg tussen kerkelijke leiders en overheid besloten om "De Moeder Gods van Vladimir" uit het Museum te halen en over te brengen naar de kerk omdat zij het onheil zou kunnen bezweren. En zo is het ook gegaan.

Kortom: de ikonen representeren de Nabije, van wie beleden wordt dat die ons schiep en die niet laat varen wat zijn/haar hand ooit aan elk van ons begon; de Geest die ons op handen draagt en bezielt, en die ons liefdevol aanziet en zegt: jij mag er zijn.

Vanzelfsprekend treedt nu en dan ook hier de magie in plaats van de verering, en worden de ikonen te zeer vereenzelvigd met wie of wat ze representeren. Dat doet niet af aan de rijke spiritualiteit en het diepe ontzag voor het geheim van de schepping en wording van deze wereld, zoals die in de loop van vele eeuwen rond de ikonen is gegroeid.