De opbouw van een liturgie kan worden bepaald door de vraag wat nu eigenlijk een kerkdienst is. Globaal gesproken wordt  de vraag naar het karakter van de kerkdienst op drie manieren beantwoord:

1. de kerkdienst is “eredienst”: dienstverlening aan God (de klassieke liturgie); zo’n liturgie begint met het gebed voor de wereld en eindigt met de eucharistie (het mysterie); de lofzang neemt een belangrijke plaats in; de woorddienst is van ondergeschikt belang; en de bijeenkomst heeft een sterk tekenkarakter.

2. de kerkdienst is een leeractiviteit; de kerkganger komt naar de kerk om zich te laten “stichten”; de woorddienst staat centraal; de voorbereiding (open worden), en  de gebeden (oefeningen van en bewijs van het geloof) tot slot zijn afgeleiden van het doel (Zie hiervoor bijv. Dieter Trautwein, Kerkdienst als leerproces; uitgever: Kok Kampen 1972)

3. de kerkdienst is dienstverlening aan de wereld: de “Tafelgemeenschap” kwalificeert de kerk als een onvoorwaardelijke dienstbaarheid aan de wereld; centraal staat het diaconaat en het (onderlinge) pastoraat. 

 

Als voorbeeld voor veel liturgiemodellen heeft de liturgie gediend, die bekend staat als de liturgie van Chrysostomos (347 – 407), een liturgie die ongetwijfeld pas veel later de structuur heeft gekregen die tot op de dag van vandaag in het overgrote deel van de diensten diensten van de Oosterse Ortodoxie wordt uitgevoerd. Deze liturgie bestaat uit drie gedeelten - de voorbereiding, de catechumenenmis en de mis voor de gelovigen:

 

De voordienst         : lofzang en gebeden, voornamelijk met betrekking tot de koinonia – de                             

                                  heilige gemeenschap 

              

De catechumenenmis:

- algemene gebeden: grote ektenie (gebed om ontferming)

                                  kleine ektenie

- kleine introïtus     : introïtusprocessie (waarbij de bijbel wordt binnengebracht)

                                  trishagion (driemaal ‘heilig’)

                                  schriftlezing (eventueel gevolgd door een korte preek)

- voorbeden

- het heenzenden van de catechumenen

 

De mis van de gelovigen:

- grote introïtus        : gebed van de gelovigen

                                   hymnus cheroubikos (cherubijnenzang)

                                   introïtusprocessie

- offergebeden

- vredeskus

- credo

- prefatie (woorden waarmee het belangrijkste gedeelte van de dienst wordt ingeleid:

                 te beginnen met het ‘sursum corda’ / verheft uw hart, en eindigend met het

                 ‘sanctus’ / heilig)

- consecratie (tijdens deze wijding voltrekt zich het geheim waarbij brood en wijn worden                       

                      veranderd in het lichaam van Christus)

- voorbeden van de gelovigen

- voorbereiding van de communie:

                                    inleiding

                                    Onze Vader

                                    inclinatiegebed

                                    elevatie (heffen van het brood)

                                    fractie (breken van het brood)

                                    mengen van de wijn met warme water

- communie               : a. voor de geestelijken

                                    b. voor de leken

- postcommuniegebeden

- antidora (het verzamelen van de resten brood: deze worden bij het uitgaan uitgedeeld)

- apolusis  (slotzegen)